Celiakia u dzieci
Celiakia
Celiakia to choroba trzewna charakteryzująca się trwałą nietolerancją białek gluteinowych. Należy ona do chorób o podłożu autoimmunologicznym, która rozwija się u osób predysponowanych genetycznie.
W wyniku ekspozycji na gluten w pożywieniu dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego, co w konsekwencji powoduje zmniejszone możliwości przyswajania oraz wykorzystywania składników pokarmowych i doprowadzą do niedożywienia organizmu.
Najczęstsze objawy celiakii u dzieci
Przy podejrzeniu celiakii lekarz prowadzący zleca odpowiednią diagnostykę serologiczną z krwi na obecność przeciwciał. Przy niedoborze przeciwciał, szczególnie IgA, badania te mogą dawać fałszywie ujemne wyniki. Ponadto podwyższony poziom przeciwciał nie musi wiązać się ze zmianami w jelicie cienkim, dlatego też ważne w diagnostyce jest wykonanie biopsji jelita cienkiego.
Obecnie dostępna jest nowoczesna, molekularna diagnostyka predyspozycji do celiakii, polegająca na wykrywaniu polimorfizmów związanych z obecnością antygenów HLA-DQ2 i HLA-DQ8. Oczywiście dodatnie wyniki nie wskazują na aktywną chorobę, lecz na predyspozycje genetyczne do jej wystąpienia.
Gluten
Gluten jest to sprężysta i plastyczna masa składająca się w 80-90% z białek, których główną część stanowią rozpuszczalne w alkoholu prolaminy. Prolaminą białka pszenicy jest gliadyna, odpowiedzialna za powstawanie alergii na białko pszenicy oraz nietolerancje pokarmowe, do których zalicza się celiakię. Białka gluteinowe powodują pulchnienie i nadają produktowi charakterystyczną konsystencję podczas wypieku.
Sucha substancja glutenu składa się z 80-90% białek, 5-10% sacharydów, 5-10% lipidów i niewielkiej ilości soli mineralnych. Gliadyny stanowią 40-50%, gluteiny 35-40% a 3-7% stanowią albuminy i globuliny.
Według Światowej Organizacji Zdrowia WHO za „żywność bezglutenową” uznaje się produkty naturalnie bezglutenowe lub te, które zawierają maksymalnie 20mg na 1 kg. Dla tych produktów wykorzystywany jest znak przekreślonego kłosa.
Dieta bezglutenowa polega na unikaniu w diecie zbóż, do których zalicza się pszenicę, żyto, jęczmień, owies i orkisz oraz ich przetworów tj.:
Sam owies nie zawiera naturalnie glutenu, jednak jego spożycie na diecie bezglutenowej nie jest wskazane. Owies jest zbożem bardzo zanieczyszczonym glutenem na polu oraz w procesie przetwarzania. Obecnie jednak można kupić owies bezglutenowy certyfikowany, a zatem w pełni bezpieczny dla osób chorujących na celiakię.
Dieta bezglutenowa
W diecie bezglutenowej należy zwrócić również uwagę na obecność glutenu w dodatkach do leków, chemii gospodarczej czy żywności bezglutenowej, zanieczyszczonej w zakładach żywienia zbiorowego. Istotne w tym przypadku jest czytanie etykietek na produktach, które muszą zawierać informacje również o zagrożeniu zanieczyszczenia glutenem. Gluten może znajdować się również w produktach tj.: ketchup, kiełbasa, napoje i zupy instant, buliony, gotowe sosy, sosy sojowe, soki i koncentraty pomidorowe, musztarda, majonez, guma do żucia, landrynka, smakowe produkty mleczne itp.
Produkty naturalnie bezglutenowe oraz produkty roślinne o wysokiej wartości odżywczej, które powinny znajdować się w diecie i z pewnością mogą zastąpić przetwory z glutenem to m.in.:
Uwaga. Podczas zakupów warto czytać etykietki i zwracać uwagę na produkty oznaczone specjalnymi znakami kłosa i „gluten free”. Sięgając po te produkty, mamy pewność, że nie zawierają nawet śladowych ilości glutenu w swoim składzie.
Dietetyk kliniczny
mgr Aleksandra Majsnerowska
